| marihuana
(inleiding) Drugs kunnen recreatief
zijn of medicamenteus.
Van marihuana wordt door een gestaag groeiende
groep van medici en patiëntenverenigingen beweerd
dat het beide is. Al vanaf het begin van de 70 er
jaren is er een groep van medisch pleit bezorgers
in de V.S. en Europa voor het medisch gebruik van
marihuana voor de bestrijding van misselijkheid
bij chemotherapieen bestraling (bij kanker en
aids), voor de behandeling van glaucoom
(marihuana verlaagt de oogboldruk), als middel
tegen spasticiteit (bij m.s.) en bij chronische
pijn (marihuana bestrijdt niet de pijn, maar kan
onder steunend werken bij andere pijnbestrijders).
De medicinale werking van marihuana was eigenlijk
al duizenden jaren bekend, en werd al in 2737
v.Cristus op een lijst van geneesmiddelen
beschreven door de Chinese keizer Shen-Nung. In
het begin van deze eeuw toen de farmacologische
industrie op kwam was er voor een geneeskrachtig
kruid geen plaats meer. Marihuana was niet
te injecteren, en men wilde het geneeskrachtig
kruid ook niet registreren of patenteren, (om de
eenvoudige reden dat er weinig op te verdienen
viel).
Onder politieke druk werd het kruid tussen de
gevaarlijkste stoffen in de Opiumwet geplaatst
zodat onderzoek, bezit, of gebruik strafbaar
werd. Toen het recreatieve gebruik van marihuana
in de jaren 60 in de mode raakte kwam ook de
medicinale werking weer onder de aandacht. soms
bij toeval,zoals bij glaucoom, maar vaak door
patiënten die zelf marihuana
recreatief gebruikten, en zo achter de medicinale
werking kwamen en hun behandelend arts hiervan op
te hoogte brachten. Ook de geestverruimende
werking van marihuana was voor wetenschappers een
bron van onderzoek waarbij ook veel medicinale
eigenschappen van marihuana werden ontdekt. Toch
wordt de herintreding van marihuana binnen de
gezondheidszorg nog altijd bedreigd door het
recreatieve gebruik er van. Voor- en tegenstanders
van het softdrug gebruik zien de medicinale werking
ervan als een speerpunt van hun strijd tegen of
voor het gebruik, zodat wetenschappers en artsen
bang zijn om te worden gezien als voor- of
tegenstander van het recreatieve gebruik van
marihuana. Duidelijk moet zijn dat legalisatie van
marihuana als drug, of voorschrijfbaarheid van een
medicijn 2 totaal verschillende zaken zijn.
marihuana (de
plant)
Van de
marihuana plant waarvan wij vooral de
Cannabis Sativa kennen bevat alleen de bloeiende
vrouwelijke plant in belangrijke mate werkzame
stoffen, en dit des te meer naarmate zij haar
kracht niet heeft verbruikt met het produceren van
zaadjes. De plant bevat meer dan 460 bekende
bestanddelen waarvan er meer dan 60 een
uitgesproken werking hebben. 1 bestanddeel het THC
(delta-9- Tetrahydrocannabinol) heeft een zeer
uitgesproken psychische werking en werkt ook
anders dan de andere bestanddelen uit de
marihuana. Deze stof komt in grote hoeveelheden
in de gedroogde plant voor. Er komen nog andere
stoffen in de plant voor die even potent zijn als
THC maar deze komen meestal slechts in geringe
hoeveelheden voor en niet in alle planten soorten.
Het medicinaal gebruik van marihuana gaat terug
tot 4000 voor Christus en werd vervolgens door de
eeuwen heen steeds weer gesignaleerd, meestal in
de vorm van tincturen en zalven of in de vorm van
thee.
Tegenwoordig wordt het kruid meestal gerookt,
maar recreatief gebruik in de vorm van gebak en
thee komt ook frequent voor. Hierbij moet worden
aangetekend dat ook hier weer recreatief en
medisch gebruik van marihuana gescheiden dient te
worden, omdat men bij het recreatieve gebruik
"high" (bijwerking van marihuana) wil
worden.
Bij het medisch gebruik van marihuana wil men de
medicinale werking van het kruid ondergaan
zonder al te veel last te hebben van deze
bijwerking. De toxiciteit van marihuana is
ongekend laag: de therapeutische index voor
muizen is 40.000! Hiermee zou marihuana in zijn
natuurlijke vorm de veiligste therapeutische
substantie zijn die er is. Marihuana is niet
geregistreerd als geneesmiddel, de kwaliteit(o.a.
een constante samenstelling) en de veiligheid
(met name op lange termijn) zijn niet vastgesteld.
Vanaf 1 september 2003 is marihuana op recept in
de apotheek te verkrijgen. De prijs is echter hoog
en het wordt niet door alle ziektekostenverzekeraars
geheel of gedeeltelijk vergoedt.
De Gezondheidsraad heeft uit
wetenschappelijke publicaties over de afgelopen 20
jaar geconcludeerd dat de werkzaamheid van
marihuana niet wetenschappelijk is vastgesteld.
Wanneer een patiënt zonder tussenkomst van zijn
behandelend arts of apotheek besluit om marihuana via
coffeeshops of andere kanalen te gebruiken is dat voor
eigen verantwoordelijkheid.
Misselijkheid en malaise bij chemotherapie en
radiotherapie.
Dit betreft de
meest veel belovende toepassing van
marihuana binnen de gezondheidszorg. Het gebruik
van marihuana bij boven genoemde indicatie, is op
een enkele uitzondering na beslist positief te
noemen. Naar deze toepassing is in ruime mate
klinisch onderzoek gedaan ook in Nederland.
Reeds in 1976 werd door de oncologische afdeling
van het academisch ziekenhuis in Leiden onderzoek
gedaan naar de effecten van het roken
van marihuana op de gevolgen van chemotherapie. Om
meerdere redenen was toen de uitslag van het
onderzoek negatief en de methode werd verworpen.
Achteraf gezien is het mislukken van dit onderzoek
mogelijk een gevolg van relatieve overdosering (de
patiënten werden "te high"). Algemeen
wordt bevestigd dat marihuana het subjectieve
ziekte gevoel sterk verminderd.
Essentieel is dat er niet te hoog wordt gedoseerd.
Bij een pilotstudy in het academisch ziekenhuis
Dijkzigt te Rotterdam ontdekte men dat de
gevolgen van chemokuur bestreden kan worden met
het zetten van thee van marihuana, nl. 1 gramop 1
liter water en 15 minuten laten pruttellen /
door koken. Doordat de werkzame stoffen uit
marihuana slecht oplossen in water, komt er maar
een klein beetje van de werkzame stof in de thee
te recht, zodat overdosering is uitgesloten. Gezien
de halfwaardetijd van ongeveer 36 uur van de
werkzame bestanddelen is gedurende de kuur een kop
(0,2 liter) van deze thee per dag gedurende de
chemokuur voldoende. Van deze thee wordt men ook
niet "high" , het enige wat men hierbij
kan ervaren is een vergroting van
het relativeringsvermogen alsmede een toegenomen
vermogen om te leven in het "hier en
nu".
Toch hebben de
meeste patiënten een voorkeur voor het roken of
vaporiseren van de marihuana, immers het effect
treedt direct in. Dit in tegenstelling tot de
orale weg, waarbij het zeker 1 tot 2 uur duurt eer
men iets bemerkt. Ook als men te ziek is om iets
tot zich tenemen lijkt het roken of vaporiseren
een oplossing. Bij het roken / vaporiseren komt er
ook een andere stof vrij, genaamd CBD, die
angstdempende eigenschappen bezit. Al met al
blijken de resultaten van marihuana als therapie
voor misselijkheid en malaise bij chemotherapie en
radiotherapie hoopvol, waarbij de verbetering van
levens kwaliteit o.a. door een verhoogde eetlust
en een verbeterd welbevinden op de voorgrond
staat.
Glaucoom
Het effect van
marihuana op de oogboldruk werd bij toeval ontdekt
toen de politie van Los Angeles samen met
oogartsen van de universiteitvan Los Angeles een
onderzoek deed naar de pupil grootte als gevolg
van het gebruik van marihuana in de hoop hierbij
personen die zij van het gebruik van marihuana
verdachten te kunnen arresteren. Het verschil in
pupil grootte (een lichte vernauwing) bleek
irrelevant, echter er werd een
opvallende verlaging van de oogboldruk
vastgesteld.
Met betrekking tot de therapeutische waarde van
marihuana bij glaucoom zijn alle rapporten en
onderzoeks resultaten eenduidig en gelijkluidend:
Marihuana is zowel in dieren experimenteel als bij
humaan onderzoek een goede verlager van de
oogboldruk met ten opzichte van de gebruikelijke
antiglaucoommiddelen, geringe bijwerkingen. Uit
dieren experimenteel onderzoek blijkt dat marihuana
ook als tinctuur lokaal werkt (b.v.
oogdruppels), maar dit heeft nog niet tot
vervaardiging van voor mensen bruikbare
ophthalmologische marihuana druppels geleid.
Over de wijze van toediening en dosering is
men helaas minder eenduidig: sommige claimen
effect met 2 keer 20 mg. zuivere THC per dag,
andere wijzen de pure THC af als minder werkzaam
en raden het roken van 2 keer 1/2 gram marihuana
per dag aan. Dit geeft aan dat men het wel eens is
over de werking, maar dat onderzoek naar een
eenduidige dosis respons relatie nog een vrome wens
is.
Opvallend is dat veel publikaties t.a.v. de
medicinale werking van marihuana datzelfde manco
vertonen. Alleen onderzoek gedaan met zuivere THC
komt hieraan tegemoet, echter het merendeel van de
onderzoekers gaat ervan uit dat de
farmacologische werking van THC slechts een deel
van de gunstige medicinale werking van marihuana
verklaart.
spasticiteit
(m.s.)
Met betrekking
tot het effect van marihuana op spasticiteit is
wellicht het volgende Nederlandse voorbeeld
illustratief: Een jonge m.s. patiënt was ondanks
bijna de zwaarste doseringen Baclofen
en Dantrolene po. zo spastisch dat hij geheel en
al afhankelijk was van de verzorging door derden.
Een anaesthesioloog deed een proefbehandeling
metbaclofen intrathecaal (in het ruggemergvlies)
en dit bleek zo succesvol dat deze anaesthesioloog
zonder veel problemen van de zorgverzekeraar
toestemmingkreeg een Synchromed-pomp (pomp die
geinplanteerd wordt en continue een zekere
hoeveelheid medicijn in het ruggemerg toedient)
te implanteren voor continue intrathecale
toediening van baclofen.
De verbetering van de patiënt bleek buiten
verwachting: hij werd volledig zelf redzaam en
hervatte zelfs zijn opleiding aan de
kunstacademie. Nadat de anaesthesioloog de pomp
voor de tweede maal gevuld had was de patiënt op
aanraden van zijn vriend marihuana gaan roken.
Op de afspraak waarbij de pomp voor de derde
maal gevuld zou worden verscheen de patiënt niet
op zijn afspraak en liet ook niets meer van zich
horen. Twee (!) jaar later meldde hij zich weer op
het spreekuur met het verzoek de pomp weer te
vullen. Hij vertelde dat hij twee jaar lang op
Ibiza had gewoond, waar hij dagelijks fors
marihuana gebruikt had, en hiermee was hij op dat
moment vrijwel volledig mobiel gebleven. Nu ging
het weer slechter, en daarom kwam hij terug. Veel
onderzoekers vermelden het gunstige effect van
marihuana op spasticiteit evenals op tremoren, met
name bij m.s.
In vrijwel alle vermelde cauistiek bleek
het effect van marihuana daar het duidelijkst,
waar alle andere middelen gefaald hadden. De
gunstige effecten worden beschreven vanaf een
dag dosis van 5mg THC. Het milde high gevoel dat
hierbij optreedt zou de coördinatie en het
oordeel vermogen niet beïnvloeden. Nu is er
in Nederland nog geen zuivere THC beschikbaar voor
patiënten en moeten zij het doen met de
marihuana zelf. In eerste instantie is het 't
proberen waard om eerst thee van de marihuana te
zetten nl. 1 gram op 1 liter water en 15 minuten
laten pruttelen/ doorkoken, hiervan kan men 's
morgens en 's avonds een kopje (0,2 l) van
drinken. De ervaring leert dat de meeste M.S.
patenten hier niet genoeg aan hebben. Het verhogen
van de dosis heeft dan geen effect. Het heeft geen
zin om de thee sterker te maken, daar de werkzame
bestanddelen slecht in water oplossen. Men kan de
thee sterker maken door er een klontje boter bij
te voegen, zodat de bestanddelen beter kunnen
oplossen. Voorzichtigheid is echter op zijn plaats
met te veel orale toediening van marihuana.
THC maakt bij orale toediening in de lever een
afval product van THC vrij die ook high gevoelig en
onrustig is. Wanneer men meer marihuana wil
gebruiken is het beter om te kiezen voor het
roken of vaporiseren van de marihuana, omdat men
zichzelf dan kan doseren, immers het effect wordt
gelijk bemerkt. Het verdient de aanbeveling om de
marihuana puur (zonder tabak), het liefst door een
waterpijpje of vaporisator te roken. Het liefst
elke keer een heel klein beetje, men moet
begrijpen dat men eerst moet wennen aan
de geestverruimende, psycho actievere werking die
met het gebruik van marihuana gepaard gaat.
Men moet eerst ontdekken hoe het voelt en werkt.
De ervaring leert dat men zichzelf al vrij snel
kan doseren, en het bijkomende
"high" gevoel wordt al gauw als prettig
bij het ziektebeeld ervaren. Men gaat meer doen en
men voelt zich lekkerder, etc.. Al met al blijkt
het gebruik van marihuana bij m.s. beslist
positief.
Aids Wasting
syndroom
Van het aids
wasting syndroom spreekt men als in
een vergevorderd stadium van aids de voedsel inname
vrijwel stagneert door een combinatie van het
volledig verdwijnen van eetlust en een zeer
pijnlijk slik traject. Het gevolg hiervan is een
zeer snelle vermagering. Het effect van marihuana
op dit syndroom heeft momenteel sterk de
aandacht. Helaas worden er nogal wat verwachtingen
gewekt van een positief effect van marihuana op
het verloop van aids, verwachtingen waarvan elke
wetenschappelijke basis ontbreekt.
Zeker is dat de eetlust, en daarmee het gewicht,
onder invloed van marihuana spectaculair toeneemt,
en dat ook mede door de geestverruimende werking
van marihuana er een vaak positieve
geestesgesteldheid naar boven komt, zodat een
patiënt minder met zijn ziekte bezig is en er
hierdoor een verbetering van de kwaliteit van het
leven plaatsvindt.
Dit feit op zich is voldoende om het voorschrijven
van marihuana in geval van aids te overwegen.
Sommige wetenschappers waarschuwen voor
schimmelsporen die bij het roken van marihuana
door patiënten die een zwak
immuniteitssysteem, of een slechte conditie hebben
een gevaar zouden kunnen vormen, en raden daarom
een nauwgezette kwaliteitscontrole aan.
Met betrekking tot dit raden wij patiënten met
een zwak immuniteitssysteem altijd aan om
indien zij menen dat marihuana voor hen een
medicijn kan zijn, dit met hun behandelend arts te
bespreken De ervaring leert dat veel
aids patiënten erg veel baat bij marihuana hebben,
en dat de dosering (veel aidspatiënten roken de
marihuana) weinig problemen geeft.
chronische
pijnklachten
Het merendeel
van wetenschappelijke publikaties over de
pijnstillende eigenschappen van marihuana is
tamelijk oud. Gezien het feit dat de aandacht voor
chronische pijn de laatste tien jaar enorm
is toegenomen is de geringe belangstelling voor
marihuana in dit verband een slecht teken m.b.t.
de werkzaamheid van marihuana (marihuana werkt
niet als pijnstiller zoals de meeste reguliere
pijnstillers) bij chronischepijn.
De meest recente serieus te nemen publikaties
stammen uit 1975. Eèn auteur van een artikel
toont aan dat 20 mg THC even effectief is als
120mg codeïne bij chronische pijn. Een
kant tekening die bij dit resultaat gemaakt moet
worden is, dat bij 20 mg THC de patiënt zo
"high" is dat afgevraagd mag worden of
er nog wel serieus met deze patiënt gepraat kan
worden zodat deze uitslag niet echt
wetenschappelijk onderbouwd kan worden. Wel wordt
duidelijk dat marihuana bij chronische pijn, een
welkom adjuvans is waarbij de psycho actieve en
geestverruimende werking waarschijnlijk het
belangrijkste is.
Veel auteurs vermelden een significante afname
van pijnstillers bij gelijktijdig roken van
marihuana. Ook ik heb uit eigen ervaring
ondervonden dat het gebruik van marihuana een
positieve uitwerking had op mijn ziektebeeld nl
een chronische pancreatitus (alvleesklier)
ontsteking.
In 4 jaar lag ik 5 keer in het ziekenhuis met
hevige pijn, elke keer zes weken, waarvan eerst 2
weken intensive care. Ook als ik niet
opgenomen was leed ik veel pijn met gevolg dat bij
mij gezocht werd naar de juiste pijnbestrijding om
dan maar te proberen met zo weinig mogelijke pijn
door het leven te gaan. Tal van pijnstillers
werden op mij uitgeprobeerd en uiteindelijk bleek
dat met 4 tot 6 keer daags paracodeïne
500/20 ik een redelijk pijnstillend resultaat had.
Door de spanningen die mijn ziekte met zich mee
bracht slikte ik ook veel kalmeringstabletten (4
tot 6 maaldaags 10 mg. Valium), en
slaaptabletten.
Van al die tabletten kreeg ik weer maag en
darm problemen zodat ik daar ook weer medicijnen
voor kreeg. Ik slikte op gegeven moment de hele
dag pillen en werd steeds trager en dikker met het
gevolg dat ook mijn geestgesteldheid met de dag
achteruit ging hetgeen verbetering in mijn
ziekteproces bemoeilijkte. De laatste keer dat ik
opgenomen werd in 1993 was mijn situatie kritiek,
en lag ik te vechten voor mijn leven. Op de
intensive care werkte een verpleger die zich mijn
lot aantrok, hij vertelde over wetenschappelijke
artikels die hij in Amerikaanse bladen had gelezen
over marihuana, en raadde mij aan om zelf hiermee
thuis te gaan experimenteren indien mijn situatie
niet zou verbeteren.
Ik had vroeger in de jaren 70 wel hasj gerookt
maar had toen nog geen kennis van de medicinale
werking hiervan, om de eenvoudige reden dat ik
toen niet ziek was. Ook de sterkte van het
produkt was van belang, de hasj van toen was lang
niet zo sterk als de veel THC
bevattende Nederlandse marihuana van nu. Terwijl
ik langzaam weer herstelde, besloot ik hier werk
van te maken. Na mijn ontslag uit het ziekenhuis
ben ik op de weg terug naar huis eerst naar een
coffeeshop gegaan en heb marihuana gekocht en ben
gaan experimenteren. De pijn werd in eerste
instantie niet minder, zodat ik mijn pijnstillers
bleef slikken, wel werd ik een stuk opgeruimder en
vrolijker, en zag het leven weer positiever
tegemoet, ik was niet zo veel meer met mijn ziekte
bezig. Ik merkte al gauw dat als je minder met je
pijn of ziekte bezig bent, je ook veel minder
pijnstillers en kalmeringstabletten nodig hebt,
waardoor de dufheid afneemt. In 1994 las ik een
artikel van een natuurarts die zijn patiënten
marihuana voorschreef en ben via bemiddeling van
mijn huisarts bij hem terecht gekomen, en heb met
de steun van hem met gebruik van marihuana al
mijn medicijnen in een jaar tijd afgebouwd waarbij
ik veel last had van de
ontwennings verschijnselen die gepaard gingen met
het afbouwen van mijn Valium gebruik, ook hier
kan marihuana helpen vanwege de rustgevende en
spier ontspannende werking.
Ik ben nu vrij gezond en kan met mijn marihuana
gebruik normaal functioneren, het "high"
gevoel went snel en is geen vervelende
bijkomstigheid, ik ben nu stukken actiever en
opgewekter en de bijkomende geestverruiming zie ik
vaak alleen nog maar als een pluspunt.
Algemene
informatie
Buiten de
indicaties waarover in de literatuur een
brede ondersteuning wordt gevonden zoals bij
malaise en nausea bij chemotherapieen
radiotherapie, glaucoom, spasticiteit, aids
wasting syndroom, en chronischepijn, wordt er nog
veel meer over de medicinale werking van
marihuana geschreven. Hier is echter niet zo veel
bewijs voering over te verkrijgen, omdat het hier
vaak voor een groot deel om de belevenissen van
patiënten zelf gaat.
Dr. Lester
Grinspoon, hoogleraar van de Boston Medical
School heeft zich in de V.S. geprofileerd als een
krachtig pleitbezorger voor het medischgebruik
van marihuana, van zijn hand verschenen 2 boeken
nl. "Marijuana Reconsidered" en
"Marijuana the Forbidden Medicine",
laatst genoemd boek is inmiddels vertaald in het
Nederlands en is bij de boekwinkels te
verkrijgen. Dr. Grinspoon geeft hier diversen
voorbeelden van ziektebeelden aan,
waarbij marihuana als medicijn kan helpen.
Buiten de indicaties die al zijn
aangegeven vermeldt dr. Grinspoon ook de
getuigenissen van patiënten die lijden aan de
gevolgen van chemotherapie, glaucoom, epilepsie,
m.s., paraplegieen tetraplegie, aids, chronische
pijn, migraine, jeuk, menstruatie krampenen pijn
bij de bevalling, depressies en andere
stemmingsstoornissen. Ook geeft hij in zijn boek
nog andere voorbeelden waarbij marihuana zou
kunnen werken nl. bij astma, slapeloosheid, andere
oorzaken van hevige misselijkheid, de
antibacteriële werking, dystonie, en de
werkzaamheid tegen tumoren. Dat het hier vaak om
getuigenissen van patiënten gaat in plaats
van wetenschappelijke literatuur maakt nog niet,
dat deze verhalen terug te voeren zijn naar het
rijk der fabelen.
Het gaat hier soms om jaren lange studies die
methodologisch onzorgvuldig zijn verricht en
daarom geen wetenschappelijke waarde hebben. Ook
is de structuur van marihuana zo gecompliceerd
dat onderzoekenvaak op de dosering en op de
psycho actieve werking, het "high"
zijn, zijn stuk gelopen.
U begrijpt dat de farmacologische industrie om
puur economische redenen niet echt zit te wachten
op een produkt als marihuana op de markt te
brengen ondanks de diversiteit van medicinale
werkingen. Tot slot raden wij u nogmaals aan om
als u meent dat marihuana bij uw ziekte
wellicht een medicijn kan zijn, om dit
bespreekbaar te maken bij uw arts of specialist.
Wij hopen u te
hebben geïnformeerd over de medicinale werking
van marihuana. U kunt ons altijd benaderen, ook
telefonisch.
Met de
meeste hoogachting,
Ger de
Zwaan, voorzitter
bron:
- M.P.
Neeleman, anaesthesioloog, Hoofd
pijncentrum AZR DijkzigtRotterdam.
- Marihuana
soft drug of medicijn, een
literatuuroverzicht.augustus 1996 Lester
Grinspoon M.D. and James B. Bakalar
- Marihuana de
verboden medicijn 1993, vertaald in het
Nederlandsin 1996, uitgeverij het
Spectrum ISBN 90 274 3329 Bijgewerkt met
ervaringen van de Stichting
patiëntenbelangen Medicinale Marihuana
op gedaan met patiënten die medicinaal
marihuana gebruiken
|